Het vrouwelijke toptalent dat burgemeester van Rotterdam had móeten worden

Manuel Kneepkens - Noordermaasberichten
Nummer 96 - 29 april 2017

Het vrouwelijke toptalent dat burgemeester van Rotterdam had móeten worden

Pikante reconstructie van een burgemeestersbenoeming in 1998 door Manuel Kneepkens, naar aanleiding van het overlijden van Saskia Stuiveling.

Saskia Stuiveling is overleden.

In de necrologieën wordt zij geprezen voor haar werk als President van de Algemene Rekenkamer. En terecht. Minder bekend is dat zij ooit een gooi deed naar het burgemeesterschap van Rotterdam. Het werd Opstelten. En ook weet iedereen, dat zij, behalve ‘Cijferkoningin van Den Haag’, óók een ware ‘Prinses van het Woord’ was! Dat blijkt niet alleen uit de talloze (literair)-culturele besturen, waarvan zij deel uitmaakte, maar vooral ook uit haar afstamming. Zij kwam immers uit een familie, waar niet het cijfer maar het woord ‘koning’ is.

Haar vader was de bekende literator Garmt Stuiveling en haar moeder publiceerde als schrijfster onder de naam Merijntje Trip.

Schrijfster Merijntje Trip was op haar beurt de dochter van Gustaaf Willem van Vierssen Trip, ooit vice-president van de rechtbank alhier in Rotterdam, maar vooral bekend als schrijver van het enige juridische sprookje wat onze literatuur kent: De Gelaarsde Kat- vertelling van een merkwaardige strafzaak. Dus willen wij Saskia eren, dan ligt het voor de hand om dat met een sprookje te doen. En omdat zij een topbestuurder was, uiteraard met een bestuurlijk sprookje. Ik heb gekozen voor het Sprookje van de Niet-benoemde Burgemeester uit het oeuvre van Hans Andersen Grimm, ooit raadslid voor Lyrisch Roddeldam, een grote havenplaats in een Sprookjesland, hier niet ver vandaan.

Het Sprookje speelt zich af in een tijd ver voor het laatste sprookjeskabinet Balkenbrei, zaliger gedachtenis. Dat kabinet had in zijn regeerakkoord de volgende zinsnede opgenomen: ‘De nummer één van de kandidaatstelling voor het burgemeesterschap wordt benoemd, tenzij er onoverkomelijke bezwaren tegen de gekandideerde blijken te bestaan.’ In de tijd van Hans Andersen Grimm was het maar afwachten of de kandidaat door de landelijke regering werd geaccepteerd. Het zijn van kandidaat nummer één van de gemeenteraad gaf dus geen enkele garantie voor benoeming...

Hans Andersen Grimm zegt dat hij onderstaand verslag van een burgemeester-kandidaatstelling geheel naar waarheid heeft opgeschreven. Voor het eerst in de geschiedenis van de gemeentepolitiek een onthullend kijkje achter de schermen!

Hoe gaat het er bij zo’n kandidaatstelling aan toe?

Maar… Hans Andersen Grimm is en blijft natuurlijk een Sprookjesschrijver. Ik geef dan ook onderstaande tekst voor wat hij waard is.

… Er was er eens een gemeente in het westen des lands, Roddeldam geheten, waarvan de burgemeester Bartho De Zout plots benoemd werd tot Minister van Binnenlandse Zaken in het tweede kabinet Wim Grootgrut. Er ontstond dus een vacature te Roddeldam, waarbij vermeld moet worden, dat Roddeldam toentertijd doorging voor een ‘rooie ‘stad. Sinds mensenheugenis had daar de Partij van de Aardbei de burgemeester geleverd. En iedereen verwachtte dan ook dat er op nieuw een Aardbeimannetje of -vrouwtje tot burgemeester benoemd zou worden.

De gemeenteraad van Roddeldam had, zoals de Gemeentewet vereist, een sollicitatiecommissie samengesteld en wel uit de fractievoorzitters van alle partijen in de Roddeldamse gemeenteraad. Ik zal de namen van die lieden hier noemen, met het getal van de zetels van hun fractie in de raad erachter. Want het handelt hier om een gewogen stemming. Iedere fractievoorzitter mocht evenveel stemmen op de kandidaat van zijn voorkeur uitbrengen als hij zetels in de raad vertegenwoordigde.

Allereerst was daar Peter De Lek, PvdA, 18 zetels. Dan Pieter Janzee, VVD, 9 zetels. Dan Marcus Brillius, CDA, 6 zetels. Dan Irene Kroeshaar, Groen Links, 3 zetels. Dit waren de partijen van de coalitie. Tot de oppositie behoorde toentertijd Tom Tapijt, SP, 4 zetels; Hans Schaker De Jonge, D’66, 3 zetels; Hans Andersen Grimm, Lyrisch Roddeldam, 2 zetels ; Jacob Drentenier, Christenunie, 1 zetel. En last but not least mevrouw Corrie Bovenbeen-Steunkous, Ouderenpartij, 1 zetel.

De vier sollicitanten waren. in volgorde: Jos Belgjens, PvdA, burgemeester van Gloeilamperveen, een grote gemeente in het Zuiden des Lands, dan Onno Opperdack, VVD- burgemeester van Ulevellenstad, een grote gemeente in het Midden des Lands, vervolgens Dolf Brandon (PvdA), burgemeester van Oudekaasstad, een middelgrote gemeente gelegen in Noord-Holland, en, tenslotte, last but not least…mevrouw Hendrickje Donkersloot, PvdA, directeur Rekenkamer, voorheen staatsecretaris, voorheen kabinetschef van de voorlaatste burgemeester van Roddeldam, de immens populaire Doris Manderlouw..

Vooral Marcus Brillius was zeer benauwd over lekken vanuit de commissie naar de pers (Hij was zelf journalist geweest…). Hij nam het op zich een zeer, zeer geheim adres te zoeken, waar de commissie de sollicitanten in alle stilte zou kunnen ontvangen. Verder was hij er heilig van overtuigd dat of de SP of anders wel Lyrisch Rotterdam zou lekken.

De geheime plek bleek een barak van de r.-k. scoutinggroep ‘Maria, Sterre der Zee’ te zijn, waarbij Brillius zijn Roomse Jeugd verdaan bleek te hebben, gelegen op een schiereiland in het Lagermeer. Toen Hans Andersen Grimm eraan kwam, zag hij zowaar oud-padvinder Brillius verdekt achter een grote thujastruik liggen opzij van de enige smalle toegangsweg naar het schiereiland… Zeker om te kijken of hij, de Sprookjesschrijver, niet gevolgd werd door het journaille...

In de woonruimte van de barak werden allereerst de aan de sollicitanten te stellen vragen geïnventariseerd. Waarbij het eerste conflict optrad. Mevrouw Bovenbeen-Steunkous, die behalve fractievoorzitter van de Ouderenpartij tevens astrologe was, wilde de sollicitanten vragen naar hun geboorteuur om vast te stellen tot welk sterrenbeeld zij behoorden en met welke conjuncties in welk Huis, enz. De sollicitant met het gunstigste gesternte, die moest het worden!

De beide liberale oudere jongeren Janzee en Schaker de Jonge waren daar mordicus tegen. Geen hocus pocus, wat gingen we nou krijgen?! Bovendien moesten zij om vijf uur tennissen. Dus of het gezeur van mevrouw Bovenbeen niet te lang mocht duren.

Hierop werd met algemene stemmen op èèn na besloten, dat mevrouw Bovenbeen geen astrologische vragen mocht stellen. Hierop verzocht mevrouw Bovenbeen of ze dan de ascendanten van de andere commissieleden mocht weten om te kunnen nazien in haar Groot Toverboek, wie van de leden van de commissie het meest gunstige sterrenbeeld had. Diens keuze zou zij dan blindelings volgen. Ook hieraan weigerden de andere commissieleden mee te werken.

Op één na dan! Hans Andersen Grimm van Lyrisch Rotterdam!

Baadt het niet, dan schaadt het niet, moet hij hebben gedacht. Machiavelli zou het wel geweten hebben… Ja, die Hans Andersen Grimm was een geweldige realpoliticus, als het er op aankwam, al was zijn imago anders. Luchtfietser, stadskabouter, groene dromer, en wat al niet, dat waren zijn koosnamen in de Roddeldamse raad.

Bingo! Hans Andersen Grimm had het gunstigste sterrenbeeld! Geen wonder, Hans was immers de enige, die zijn ascendanten had laten onderzoeken…

Mevrouw Bovenbeen-Steunkous zou Sprookjeshans volgen. Desnoods tot in de dood. Hans hád toen al de vier stemmen van de SP in zijn zak. Want de fractievoorzitter van die partij vertoefde in Zweden om Aksie, harde aksie te voeren tegen IKEA. Die firma zou gebruik maken van kinderarbeid in de derde wereld! De burgemeestersbenoeming was de SP-er worst! Hans Andersen Grimm mocht tot Tapijts terugkomst spreken in zijn naam. Andersen had dus nu, met zijn eigen stemmen meegerekend, zeven stemmen ter beschikking.

Onze Sprookjesman mocht de eerste vraag afvuren op de eerste sollicitant Jos Belgjens (PvdA) uit Gloeilamperveen. En de vraag luidde: ‘Meneer Belgjens, wat is uw motivatie om te solliciteren?’ Waarop Belgjens het bestond te antwoorden: ‘De Partij zei, je moest maar eens solliciteren …’

Dat vond Hans Andersen Grimm maar een zwak antwoord. Hierna waren de andere commissieleden aan het woord. Na twee uur ondervraging, mocht Belgjens de barak verlaten. Op de vraag of hijzelf nog een prangende vraag had voor de commissie antwoordde Belgjens ontkennend. Volgens hem was alles wel zo’n beetje behandeld.

Het was duidelijk: die Belgjens was doodgelukkig in Gloeilamperveen, die wou helemaal niet naar Roddeldam. Het was een sollicitatie pro forma. Als de Partij hem niet achter de vodden had gezeten, had hij het waarschijnlijk niet eens gedaan.

De volgende kandidaat was Onno Opperdack. Het was een zwaarwichtige, wat 19e eeuws aandoende man met een al even zware basstem. Zijn motivatie was dat hij een geboren Roddeldammer was en dat zijn ideaal van kinds af aan was geweest niet alleen om burgemeester te worden, maar heel speciaal juist burgemeester van Roddeldam! Niets mooier toch dan burgemeester worden van je geboortestad! Aldus Opperdack!

Bij dit verhaal moet wel aangetekend worden dat de vader van Onno Opperdack, een bankdirecteur, zijn zoontje, reeds drie maanden na diens geboorte had ‘ontvoerd’ naar een andere stad, alwaar Opperdack senior een ander bankfiliaal moest gaan beheren…. ..Maar geboren in Roddeldam is geboren in Roddeldam.

Daar is geen speld tussen te krijgen. Na twee uur ondervraging verliet ook Opperdack de barak. Ook hij had geen behoefte om aan de commissie een weervraag te stellen.

De derde kandidaat was Brandon van Oudekaasstad. Hans Andersen Grimm, die naast de liberale ‘oudere jongeren’ Janzee en Schaker de Jonge zat, kreeg in het oor gefluisterd: ‘Die komt niet voor Roddeldam. Die komt zijn marktwaarde verhogen! Drechtstad komt binnenkort vrij. Dààr wil hij burgemeester van worden. Kan hij bij de sollicitatie zeggen dat hij voor het zoveel grotere Roddeldam nèt buiten de boot gevallen is. Dat geeft hem meerwaarde, daar in Drechtcity!’. Blijkt maar weer dat liberale oudere jongeren slimmer zijn dan de Kinderen des Lichts. Want inderdaad is Brandon kort daarop burgemeester van Drechtstad geworden.

Ook Brandon had na twee uur ondervraging, geen enkele behoefte aan een vraag van zijn kant.

Hierna ontving de commissie mevrouw Hendrickje Donkersloot. Zij genoot de voorkeur van Hans Andersen Grimm. Was zij niet jarenlang de rechterhand geweest van burgemeester Doris Manderlouw, de zwaar besnorde in houtjesstouwtjesjas geklede, uiterst populaire burgemeester van Roddeldam?

Zij kende de stad als geen ander. Bovendien had Roddeldam zijn voorkeur uitgesproken ‘bij gelijke geschiktheid’ voor een vrouw. Zo stond het in de advertentie.

Zij stelde hem niet te leur. Na afloop van haar ondervraging, vuurde zij zowaar een waar spervuur van tegenvragen af over de Tweede Roddelmaasvlakte en het Culturele Roddel-hoofdstadjaar. Het was duidelijk dat hier een dame met kennis van zaken voor de commissie zat.

Voor Hans Andersen Grimm was het een uitgemaakte zaak. Sollicitante Donkersloot stak met kop en schouders boven de anderen uit. Tot zijn verbijstering zag de rest van de commissie het anders. Peter De Lek merkte ijzig op dat Jos Belgjens de officiële kandidaat van de PvdA was, en niet mevrouw Donkersloot. Het tijdperk Poessiemouw Manderlouw was passé. Heimwee daar naartoe paste niet! De Lek zei zelfs niet te begrijpen waar Hendrickje Donkersloot het lef vandaan had gehaald om te solliciteren zonder goedkeuring van de Partij!

De liberale jongens prezen vervolgens de enigszins Bommelachtige Heer Opperdack de hemel in. Dat was tenslotte een getrainde burgemeester. Begonnen in een kleine gemeente, dan alsmaar job hoppend naar steeds grotere, en nu op dit moment de burgemeester van Ulevellenstad, toch nog altijd de vierde stad van het land! En toen stapten ze op om te gaan tennissen en delegeerden doodleuk hun stemmen aan het CDA, de partij, die net als zij mordicus voor kandidaat Opperdack was. Want de tennisbaan was vanaf vijf uur gehuurd! En het was al half vijf! En ze moesten nog helemaal terug naar Roddeldam!

Voor Brandon van Oudekaasstad was niemand.

De stand kon worden opgemaakt

1) Belgjens 22 stemmen ( PvdA, Groen Links en Christenunie)
2) Opperdack 18 stemmen (VVD, D66 en CDA)
3) Donkersloot 7 stemmen (SP, Lyrisch Roddeldam en Ouderenpartij)¹

Nu verhief Peter De Lek zijn stem en zei: ‘Hans Andersen Grimm, luister eens, mevrouw Donkersloot is kansloos en die 7 stemmen op haar, dat zijn toch eigenlijk stemmen voor een burgemeester van linkse signatuur.’ Volgens De Lek konden die stemmen dan ook beter doodgewoon gelijk worden opgeteld bij die van nummer één, Jos Belgjens, zodat die dan 29 stemmen zou hebben. En daarmee een grote voorsprong nam op nummer twee .Dat gaf ook meer duidelijkheid naar Den Haag toe.

Hierop antwoordde Sprookjeshans, dat Belgjens van de vier sollicitanten het slechtst en mevrouw Donkersloot juist het best gesolliciteerd had! Zijns inziens moest er dus precies andersom gehandeld worden. De Lek moest zijn 18 stemmen op mevrouw Donkersloot uitbrengen als hij per se een kandidaat wilde van linkse, lees: PvdA-signatuur.

En… genoot een vrouw niet de voorkeur ‘bij gelijke geschiktheid’?

Welnu, dan gold die voorkeur des te meer, nu sollicitant Donkersloot sollicitant Belgjens zo duidelijk overvleugeld had. Mevrouw Donkersloot was de beste PvdA-kandidaat! De Lek weigerde de redelijkheid van die redenering in te zien. Ja, zei zelfs dat hij, als Tom Tapijt terug was uit Zweden, een serieuze poging zou doen om de SP-er over te halen alsnog op Belgjens te stemmen. Want ook de SP zou, zijn inziens, het belang moeten inzien van een continuering van een ‘links’, lees PvdA-burgemeesterschap voor Roddeldam, hoe groot ook in SP-kringen de hekel aan de PvdA mocht zijn.

Hierna ging het gezelschap uiteen.

Wie schetst Hans Andersen Grimms verbazing toen hij de volgende dag in het dagblad voor Roddeldam & Omstreken, het Roddeldams Dagblad , een vrij getrouwe reconstructie van de sollicitatiedag aan het Lagermeer onder ogen kreeg, voorzien van de omineuze mededeling: dat mevrouw Donkersloot slecht gesolliciteerd had…

Zij solliciteerde naar het burgemeesterschap, maar maakte tijdens een gesprek met de vertrouwenscommissie zo weinig indruk dat zij nu vrijwel kansloos wordt geacht.

(Het Roddeldams Dagblad, 28 November 1998, voorpagina)

Iemand had ‘gelekt’, en moedwillig (?!) nog verkeerde informatie ook! En zo werd Hendrickje Donkersloot publiekelijk afgeserveerd, door wie laat zich raden. Maar hoe kon hij, Hans Andersen Grimm, daar wat aan doen? Zeggen hoe het dan wel toegegaan was, betekende doorbreking van de geheimhouding en justitiële vervolging zou dan zijn deel zijn, en een draconische boete. Zelfs gevangenisstraf was niet denkbeeldig. De Gemeentewet is op dit punt van een bizar ouderwetse gestrengheid.

En bovendien… hoe was voor derden te controleren dat hij, Sprookjeshans, de waarheid sprak? Het verslag van een Burgemeestersbenoeming moet 75 jaar geheim blijven. Belachelijk lang. Volstrekt uit de tijd! Dit alles omdat onze Gemeentewet op dit punt inzake de Burgemeestersbenoeming sinds 1875 (!) niet veranderd is!

Maar ook Belgjens uit Gloeilamperveen ging de mist in. Zelfs ondanks het feit dat Tom Tapijt op het laatste moment nog naar het PvdA-kamp overgelopen was.

Het werd… Onno Opperdack.

De VVD maakte immers toentertijd landelijk prominent deel uit van het tweede kabinet Wim Grootgrut en die partij schijnt in Den Haag op hoge toon geëist te hebben dat ook zij eindelijk eens het burgemeesterschap van een… Grote Stad zouden krijgen! Blijkbaar beschouwden ze Ulevellenstad, waarvoor ze al sinds jaar en dag de burgemeester leverden, niet als een Grote Stad. Leuk voor de Ulevellen!

En het geschiedde naar de wil van de VVD! Het PvdA-bolwerk Roddeldam kreeg een VVD-burgemeester! Al dat gedoe met die sollicitatiecommissie daar aan dat Lagermeer, was niets anders dan een schijnvertoning geweest. Waarvan akte.

En de gekozen burgemeester?

Die zal ongetwijfeld nog erg lang en zeer ongelukkig leven als concept, veilig opgeborgen in een bureaula op Binnenlandse Zaken. We hebben toch immers die prachtige achterkamertjesuitvinding, de benoemde burgemeester! Nou dan!

Was getekend: Hans Andersen Grimm

Manuel Kneepkens

terug «