De vuurgrens

Manuel Kneepkens - Noordermaasberichten
Nummer 188 - 9 november 2020

De vuurgrens

Op 14 mei jl. was het weer eens zover . “Bent u niet meneer K . van de vuurgrens…?” zo spreekt een Rotterdammer mij op straat aan. “De vuurgrens? …De Brandgrens zult u bedoelen...”
“Dat zég ik toch ... Maar hoe kwam u daar nou op“
Daaraan gaat uiteraard een andere vraag aan vooraf: hoe ik op het idee kwam,dat het Bombardement intensiever, dan tot dan toe gebeurde, herdacht diende te worden in Rotterdam.
Weliswaar was er sinds 1982 door toedoen van stadshistoricus Louk Elfferich een klein monumentje opgericht ter hoogte van Statenweg 147 in de wijk Blijdorp, het huisadres waar zich ten tijde van het Bombardement kolonel Scharroo bevond, op dat moment zowel militair als burgerlijk de hoogste gezagdrager in Rotterdam.... maar de 14 Mei-bijeenkomst bij die gedenksteen heeft nooit meer dan een kleinschalige omvang gehad. Die intieme herdenkingsplechtigheid is er overigens vandaag de dag nog steeds en gaat tegenwoordig vooraf aan de grote centrale herdenking bij het monument ‘De Verwoeste Stad ‘ van Zadkine aan de Westblaak. Ja, hoe kwam ik daarop? Mijn vrouw was medio Jaren Tachtig huisarts van de Chinese restaurateurs aan de Westersingel.Daar werd op een gegeven moment groots een huwelijk gevierd. Dokter en haar man waren ook uitgenodigd. Dat betekende, dat wij tijdens het Huwelijksbanket aanzaten te midden van ‘een zee van Chinezen’ aan wat ik maar het ‘blankentafeltje’ zal noemen . Daar waren bij elkaar gezet, de acht ‘bleekscheten’ met hun partners, waar die Chinese restauranthouders contact mee hadden. Een daarvan was … douanier . De man begon zeer ongemakkelijk te kijken, toen hem bleek dat ik als docent strafrecht & criminologie de kost verdiende ... Ik vrees dat hij plat was…en dat dank zij hem probleemloos koks uit China, illegalen, ons land binnen konden komen om vervolgens de keukens van de restaurants aan de Westersingel te gaan bemannen . Hoe dan ook, wij ‘blanken’, daar aan dat tafeltje, kenden onderling elkaar dus niet. Toen stelde plots iemand de vraag: “ Waar was u tijdens het Bombardement?” Dit leverde een uitermate levendige discussie op, waarbij mijn vrouw en ik slechts de rol van geïnteresseerde luisteraars konden vervullen, want wij waren ten tijd van het Bombardement nog niet eens geconcipieerd… . Tijdens die conversatie vertelde een mevrouw, dat het huis waarin zij als kind gewoond had aan de goede kant van de Roo- Valkstraat had gelegen. De huizen aan overkant van de straat waren weggebrand. De Brandgrens had precies midden door de Roo-Valkstraat gelopen Het was voor het eerst dat ik het woord Brandgrens hoorde en ik vroeg me toen gelijk al af waarom er van die Brandgrens niets te bespeuren was.

Jaren later, was ik met de Raadscommissie Kunst en Cultuur in Berlijn. Wij zouden meerdere multi-culti projecten in de wijk Kreuzberg bezoeken in de hoop daar lering uit te trekken voor Rotterdam. Op het laatste moment ging plotseling de fractievoorzitter van Leefbaar Rotterdam mee in plaats van het vaste lid van zijn partij in die commissie. Dat was vreemd want die fractievoorzitter, die had het helemaal niet op Kunst en Cultuur. Hier een exempel van het soort e-mails wat ik van hem placht te ontvangen

Mijn gedichtje aan hem

Voor Kneep

Kritiekloze knecht van de PvdA

Karikatuur van jezelf

Schaamteloos heb je Pim gedemoniseerd

Maar van je fouten niets geleerd

Pseudo linkse spuit elf

Jaren quasi bezig met kunst

Maar nooit de kern geraakt

Subsidiesponzen hebben je houding bepaald

's Avonds in het artistiek café

Praatte je graag met hen mee

En ze lieten je in de waan

Want zo kwam hun poen weer aan

Een beeldje hier, een subsidietje daar

Houdt hem in zijn dichterswaan

En onze geldstroom houdt aan

Nooit heb je hun bedrog doorgrond

Door ijdelheid belazert waar je bij stond

Na 6 Maart door jaloezie verteerd

ben je geruisloos verworden tot

Karikatuur van jezelf

Kritiekloze knecht van de PvdA!

Ben benieuwd of ik zo 30 gedichtjes kan schrijven
en subsidie voor mijn eerste bundel kan aanvragen

Nu was het met die fractievoorzitter van Leefbaar Rotterdam: Ronaldje huilt, Ronaldje lacht. Soms werd ik door hem zwaar verketterd, zie boven. Dan weer werd ik de hemel ingeprezen:. .
Bijvoorbeeld in zijn brief in het Rotterdams Dagblad van 19 december 2001: ‘Verleden week heb ik een historische vergelijking gepubliceerd in een telefonisch interview met deze krant. Ik ben toen correct geciteerd, maar ik deed mijn uitspraak binnen een kort betoog, dat vergelijkingen van hedendaagse politici (bedoeld ben ik). met historische ( Stalin) ahistorisch zijn en altijd tot anachronisme leidt. Ik betreur dat Manuel hierdoor schade is berokkend. Wij zijn het politiek niet eens, maar dat neemt niet weg , dat hij grote verdienste voor onze stad heeft gehad. Hij heeft nog vòòr Paars erkend dat de lokale politiek nieuw leven ingeblazen moet worden in onze consensussamenleving.
Laten we ook niet vergeten dat Manuel een klokkenluider avant la lettre is geweest tijdens de zwarte Peper-periode. Kortom hoe je ook politiek van mening kunt verschillen, hij verdient het niet dat ijdel over hem wordt gesproken

Ronald Sörensen , de ex-Leefbaarleider , want die was het, heeft inmiddels op de elektronische krant Vers Beton ¹ een openhartig interview gegeven over het bruine verleden van zijn vader (en grootvader). Het komt er op neer, dat zijn grootvader tegen zijn vader zei, medio Jaren Dertig, na de machtsovername door Hitler: Duitsland is de toekomst van Europa .Waarom ga je niet werken in Berlijn, jongen? En dat heeft die vader toen gedaan. Bij radio Berlijn. Ook in oorlogstijd ging hij daarmee door. Daar is vader Sörensen na zijn terugkomst in Nederland wegens collaboratie voor gestraft Hij heeft een jaar gezeten in het kamp Vianda in Hoek van Holland. In gezelschap van NSB-burgemeester Müller en de deutschfreundliche directeur Hannema van het museum Boijmans. Maar men kan een kind niet het foute gedrag van zijn vader verwijten. Wel kan men R. verwijten, dat hij zich tegenwoordig afficheert, na zijn tijd als senator voor de PVV (!) te hebben uitgediend, als Trump –aanhanger. Trumpaanhanger in Nederland… ! Hoe griezelig kan je zijn! Op de vraag, die mij nu en dan gesteld word: “Bent u nog steeds links , meneer K.? pleeg ik tegenwoordig steevast te antwoorden: “ Ik worstel met mijn rechtsheid … en DAT zouden MEER mensen moeten doen! ”. Ik denk dat ik met die uitspraak dichter bij de waarheid ben. Nederland is een rechts land. Links zijn betekent hier: minder rechts zijn dan de rest. Want of je wilt of niet, je profiteert als Nederlander van de uitbuiting van de derde wereld èn.... het milieu. Je ecologische voetafdruk als Nederlander is bepaald niet gering. Nu de Leefbaarpoliticus in kwestie worstelde in het geheel niet met zijn rechtsheid. Integendeel. Hij was er juist trots op en placht die niet onder stoelen of banken te steken. In het vliegtuig kwam hij naast mij zitten en vertelde dat hij heel vaak Berlijn bezocht. Het was zijn meest geliefde vakantiebestemming (sic! ). Ik wist toen dus nog niet, dat hij zogezegd nog een (bruine) koffer had in Berlijn. Die van zijn vader… “ Op de vrije middag in het programma moeten wij samen maar eens een wandeling door Berlijn maken…. Dan zal ik je de echte Berliner luft eens laten proeven!” Hij stelde me dat zo enthousiast voor, dat ik niet durfde weigeren. Maar waarom niet? Ronald Sørensen was een politieke tegenstander, niet een vijand. Misschien zou die wandeling onze onderlinge verhouding goed doen. En zo liepen wij op onze vrije middag samen door Berlijn. En dat was een doodvermoeiende zaak. Want over alles, over werkelijk alles, waren we het niet eens. Mijn wandelgenoot scheen daar overigens absoluut niet mee te zitten. Ik wel. Ik moet die man kwijt…. Plots kwamen we in een straat met een groot tentoonstellingsgebouw. Malevitsj stond er met grote letters boven de ingang. “Een tentoonstelling van Malevitsj! ” riep ik uit: “Dat moèt ik zien. Daar hangt vaste en zeker het Zwarte Vierkant. The first monochroom painting! ”.
“Malevitsj, is dat niet abstracte kunst? ” zei mijn wandelgenoot.
“Nou en of.”
“Dan ga ik daar niet naar binnen.. . Abstracte kunst dat is een speeltje van de elite…dat je daar intuint, in die humbug!”
“Nou daar denk ik anders over. Een grote, retrospectieve tentoonstelling van Malevitch, dat komt zelden voor. Ik moèt dat zien!”
“Ik peins er niet over!” zei mijn rechtspopulistische wandelgenoot Plots herinnerde ik mij de anekdote die de vader van Gerard en Karel van het Reve, Simon Vanter was zijn nom de plume, in zijn memoires beschreven heeft. Herman Gorter zou komen spreken in Enschede. Simon, toen daar arbeider in de textielindustrie, moest hem van de trein halen en begeleiden naar de kroeg in de achterafwijk waar de Grote Rode Dichter zijn toespraak zou houden.. Het was warm en het was ver. Op een gegeven moment kwamen zij langs het Grand Hotel van Enschede. “ Laten we hier even pauzeren en een glas Kwast drinken” stelde Herman voor. Simon schrok. “Maar, meneer Gorter! Ik ben een man-met-de-pet. Ik kan daar toch niet naar binnengaan in mijn arbeidersplunje, daar bij de Hoge Heren! ” “Nou, Simon ” zei Herman “dan wacht je toch buiten, tot ik mijn Kwast gedronken heb.”
En zo geschiedde.
Maar dat ‘Dan wacht je toch buiten’ dat zei ik dus niet . Want plots besefte ik dat mij hier een gouden kans werd geboden om met goed fatsoen van mijn ultra-rechtse metgezel af te komen.
“Nou, dan zie ik je toch straks ik het Hotel!”
En ik glipte naar binnen…een paar minuten gewacht in de hal (ik ben helemaal niet zo gebrand op Malevitsj…) en aan de andere kant het pand uit.

En toen zag ik daar…. een rij klinkers in het wegdek. En een bordje vermeldde, dat deze klinkers behoorden bij een lange reeks, die door de hele stad was neergelegd om de loop van voorheen de Muur van Berlijn weer te geven . En toen de ingeving. Dàt zouden we ook moeten doen met de Brandgrens in Rotterdam’.
Zoals iedere Rotterdammer weet, is de markering van de Brandgrens veel grootser en grondiger aangepakt dan de bescheiden rij van keramische klinkers (vuurkleur), die ik, naar Berlijns voorbeeld, aan de gemeenteraad toentertijd heb voorgesteld. Maar daar kan ik natuurlijk alleen maar blij om zijn.
Maar dat Rotterdam de Brandgrens indirect te danken heeft aan ultra-rechts, dat wordt hier voor het eerst onthuld…

WARNUNG:

Zoals je esthetisch kunt onderscheiden: Mooi, Rotterdams Mooi, Rotterdams Lelijk en Lelijk, zo zou je ethisch kunnen onderscheiden: Waarheid, Poëtische Waarheid, Poëtische Leugen en Leugen.
Bovenstaand relaas is in hoge mater ce non vero ce ben trovato ! Poëtische Waarheid. Op de invitatie om samen een tocht door Berlijn te maken, ben ik namelijk toentertijd niet ingegaan.

¹ Vers Beton 17 -10 – 2014, Ronald-Sørensen – de PvdA –veroorzaakte-mijn hersenbloeding.

Manuel Kneepkens

terug «