De Heiligverklaring van een Sigarendoos én zijn Bezitter

Manuel Kneepkens - Noordermaasberichten
Nummer 186 - 28 oktober 2020

De Heiligverklaring van een Sigarendoos én zijn Bezitter

De ramen staan vol heiligen
gemijterd en gestaafd
gemartelaard, gemaagdekroond
gehertoogd en gegraafd
die ’t branden van het ovenvier
geglaasd heeft in den scherf
die, glinsterend, al de talen spreekt
van ’t hemelboogsch gewelf

Guido Gezelle

Museum Catharijneconvent in Utrecht hield in de herfst van 2018 een tentoonstelling over relieken. Er waren daar niet alleen botjes van heiligen te zien, maar …ook de sigarendoos van Pim Fortuyn!.
Het Dagblad Trouw ( zaterdag 4 Augustus 2018 ) wijdt een voorbeschouwing aan die tentoonstelling met als kop ‘De koestering van relieken’ met daarin de volgende definitie van een reliek:

Een reliek is een overblijfsel van het lichaam van een heilige of een voorwerp dat met een heilige in aanraking is geweest en waaraan wonderdadige kracht wordt toegekend.’

Nu heb ik het nooit zo gehad op het rechtspopulisme. Al die Wildersen, Thierry Baudets, twitterende Trumpen… wat heb je aan dat soort politici? De problemen lossen ze niet op. Integendeel, ze bezorgen ons een stevig probleem er bij met hun narcistisch gedrag. Pim Fortuyn, de initiator van het rechtspopulisme in Nederland, heeft bij mij dan ook nooit op enige waardering kunnen rekenen. Niettemin… ik zou het toejuichen als hij als heilige erkend wordt ! De heiligverklaring van zijn sigarendoos zie ik als een begin daarvan. Pims heiligverklaring zou namelijk in een leemte voorzien. In de Rooms-Katholieke kerk heeft zo wat elke bevolkingsgroepering zijn heilige, behalve … de homoseksuele medemens. Weliswaar is er in homo- kringen veel verering voor Sint Sebastiaan met zijn mooie, ranke jongenslijf, zo wreed door pijlen doorboord…maar de seksuele geaardheid van die Sebastiaan is onbekend. Nee , dan Pim … met hem, een trotse belijder van de homoseksualiteit, zou de Katholieke kerk adequaat homokringen kunnen bedienen. Paus Franciscus heeft nadrukkelijk gezegd, dat hij wat wilde doen aan de achtergestelde positie van de vrouw èn de homoseksueel in de Katholieke Kerk. Heilige Vader, het is tijd voor Sanctus Wilhelmus Fortunatus!.
Heilige Vader, grijp uw kans!

Maar, zo zal de vrome christen protesteren, en waarschijnlijk hij niet alleen, hoe heilig c.q. hoe diep religieus was die Pim Fortuyn dan wel? Nou behoorlijk, althans volgens de documentaire De Messias ¹ van Fons de Poel en Marcel Roele. Interviews met twee intieme vrienden van Fortuyn werden gecombineerd met minder bekende archiefbeelden uit talkshows, waarin hij vertelde over de opdracht die hij had om het land te helpen. “Iedereen heeft een opdracht in zijn leven. Ik denk dat je die van God krijgt' zei hij. Volgens theoloog Coen Wessel aan het woord in de documentaire had Fortuyn verwantschap gevoeld met de “verworpen kant van Christus, die door de establishment van zijn tijd bespot, veracht en weggeworpen werd.” .. Historicus Henk te Velde zag parallellen met het messianisme van Abraham Kuyper en andere 19e-eeuwse emancipatieleiders. Opmerkelijk was de beschrijving, door Fortuyns goede vriend Jan 't Hooft, van de nacht, nadat Fortuyn een smerige taart over zich had gekregen tijdens een persconferentie. “Het taartincident had hem zeer aangegrepen'”zei 't Hooft: Hij zag het als een ware aanslag!” Fortuyn was zich volgens 't Hooft “ten volle bewust van het sentiment dat hij losmaakte in de samenleving.” “Ik word er bang van” zei hij tegen hem: “Ik heb de doos van Pandora open gemaakt en het deksel kan er niet meer op. Het moet gebeuren.” Hij had alles Voorzien, volgens 't Hooft, ook de uiteindelijke moord. Aldus de documentaire De Messias.

Waartoe ben ik op aarde?

Ik ben op aarde om te sterven

als de Zoon van God

maar ik stierf...

als de zoon van Maria

Erich Fromm beschrijft in zijn boek Anatomie van de menselijke destructiviteit het religieus besef van de mens als volgt op een mij aansprekende wijze.. “ Er bestaat een behoefte bij de mens om de egocentrische, narcistische , geïsoleerde houding te transcenderen en te komen tot relatie met anderen, tot openheid naar de wereld , en zo te ontkomen aam de hel van egocentriciteit en gevangenschap binnen zichzelf. Religieuze systemen als het Boeddhisme gingen uit van dit soort transcendentie zonder te verwijzen naar een god of bovenmenselijke macht. Het zelfde deed Meister Eckhart in zijn meest gedurfde formuleringen.”

Maar Pim Fortuynwas allerminst een Erich Frommse transcendent humanist. Pim Fortuyn was een zoon van Maria,. Een rooms-katholiek. Niet meer en niet minder.Tenminste zo moet men toch iemand betitelen die een ouderwetse Drie Herenmis als uitvaartdienst had. Met volop gregoriaanse zang én als klapstuk het (tranentrekkende) Ave Maria van Gounod. En op wiens graf in Italië een Mariabeeld prijkt. En die als biechtvader Louis Berger had, de herder van de Parochie van de H. Pastoor van Ars in Kijkduin. Verstokter katholiek dan Louis Berger bestaat niet! Bestond niet, moet ik inmiddels zeggen,want ook Louis is heden, net als zijn favoriete biechteling, wijlen.

Nu is er met de Katholieke Kerk iets eigenaardig aan de hand .Het is, ten diepte een Kerk voor Vrouwen... ! En in het kielzog daarvan voor homoseksuele mannen Officieel geldt het absolute tegendeel.Vrouwen moge nooit en te nimmer priester gewijd. Jammer want de Miskleding zou ze heel flatteus staan. Maar niks vrouwen, alleen heteroseksuele manen mogen het priesterschap uitoefenen. En dat ook nog eens enkel celibatair. Dat is de ware kerk niet. Want neef is nicht en God is een Godin. ...Gerard Reve, én homoseksueel èn katholiek bekeerling, heeft dat goed aangevoeld, toen hij Maria tot de Vierde Persoon Gods uitriep. Die Gerard Reve,hij was er bijna! Wilt u de totale Waarheid weten? Maria is de Eerste Persoon Gods !

Tot bovenstaande (gedurfd?) theologische inzicht ben ik gekomen door een memorabele ontmoeting met een groep katholieke vrouwen. Vrijwilligsters. Een en ander had plaats in Januari 2002 . In die tijd mocht ik voorde derde maal als lijsttrekker voor de Stadspartij Rotterdam optreden. Die gemeenteraadsverkiezingen van toen, getekend door de opkomst van Fortuyn,zal ik niet gauw vergeten. Midden in drukte van die toenmalige hectische verkiezingsstrijd, ontving ik een brief van de vrijwilligers van de Parochie van de H. Maria van Lourdes in Den Haag- Scheveningen.… Ze hadden hun jaarlijkse culturele middag.. En het verzoek was, of ik die als dichter wilde verzorgen. Ja, natuurlijk! Zo vaak word ik nu ook weer niet uit genodigd.

Helaas had ik die brief maar oppervlakkig ingezien. Ik was er even met mijn hoofd niet bij geweest. Omdat het toen in 2002 in Rotterdam bepaald geen tamme verkiezingsstrijd was. Het ging er vele malen heftiger aan toe dan in 1998. En dat kwam allemaal door Pim Fortuyn… De verbijsterende opmars van Fortuyn in de polls had alles te maken met diens vrijwel dagelijks verschijnen op TV. Geen enkele andere politicus kreeg zoveel exposure. TV- kijkend Nederland veerde op van het bankstel, als Professor Pim op de beeldbuis kwam. Eindelijk iemand die een einde maakte aan de saaiheid van het tweede paarse kabinet Kok! En die bovendien uitgesproken anti-immigratie c.q. anti- moslim was. Pim Fortuyns aanhang was dan ook sinds 9 /11 met sprongen omhoog gegaan.

Het zag er dan ook naar uit dat de mensen als lemmingen op Fortuyn gingen stemmen. Zouden de politieke partijen van Rotterdam, mijn eigen Stadspartij inbegrepen, door de Rotterdammers zonder boe of bah aan de dijk worden gezet voor Pim Fortuyn? Iemand, van wie het hoogst twijfelachtig was of hij ooit iets voor ze zou gaan doen… Zo verklaarde Pim bijvoorbeeld, dat men het raadslidmaatschap wel met èèn middag in de week af kon! . Wie zoiets zegt neemt het raadswerk niet serieus en kan maar beter niet gekozen worden. Het ging Pim dan ook niet om Rotterdam . Hij had zo zijn eigen agenda. Want …niet Pim Fortuyn moest iets voor de Rotterdammers doen, maar …de Rotterdammers moesten iets doen voor Pim Fortuyn! Zorgen, dat hij een zo forse overwinning behaalde in de Rotterdamse gemeenteraadsverkiezingen, dat hij triomfantelijk door kon stoten naar het Binnenhof in Den Haag! Het is het recept, dat Wilders en Thierry Baudet in de laatste verkiezing ( Maart 2018) hebben trachtten te herhalen. Rotterdam als opstapje naar Den Haag. Het is misbruik maken van de gemeenteraadsverkiezingen van Rotterdam.

Maar zo’n poëziemiddag tussendoor, dat kon wel even, dacht ik. Een week voor het optreden, las ik de brief nog eens. Ditmaal nauwkeurig. Ik had een cruciale zin in de gauwigheid over het hoofd gezien: “ Wij hebben uw Maastrichts Sprookje ‘de H. Eulalius van de Luiker Bossen’ van het Internet geplukt. ..! Wij concluderen daaruit dat u van katholieke afkomst bent... en veel van Heiligen weet. Zou u het bij ons op onze jaarlijkse culturele middag over Heiligen willen hebben?”

Heiligen!

Ik kon dus niet aankomen met mijn gebruikelijke riedel diergedichten: De Zebra. De Leeuw. De Roodmaanvogel ( “ Meneer K. , de Roodmaanvogel bestaat niet!” “Mevrouw dat is nou het aardige van poëzie. In het Rijk van de Poëzie bestaat hij wel degelijk!” ) En het was nu rijkelijk laat om af te zeggen.

Maar heiligen… ja, die lieden met gouden aureolen om hun hoofden, ze zijn me bekend. Uiteraard. Daar staat een jeugd in Zuid-Limburg garant voor. Sint Franciscus, patroon van de dieren, om maar eens eentje te noemen, mijn favoriet, diens geschiedenis kende ik tamelijk goed . En dan heb je hier in de Rijnmond de heilige Lidwina van Schiedam. Het meisje dat na een schaatsongeluk tot haar dood toe het bed moest houden. Ze opende keer op keer haar eigen wonden. Om maar te kunnen blijven lijden! Voor Christus onze Heer! Vandaag de dag zou die Lidwina vast en zeker beschouwd worden als een psychiatrisch geval, een klassieke casus van zelfverminking. Het kan verkeren. Wie had je nog meer?

Aan Willibrordus zou ik aandacht moeten besteden. Want die had het geloof vanuit Ierland naar de Lage Landen gebracht. En aan Bonifatius, zo laaghartig door de Friezen vermoord. Bono had wél even tevoren hun Heilige Eik laten omhakken! Bono had toch kunnen bedenken dat zoiets geheel verkeerd zou vallen… .

En dan heb je, uiteraard, nog Sint Nicolaas… Alom bekend en geliefd. Op pakjesavond zelfs door notoire atheïsten! Franciscus… Lidwina…Willibrordus… Bonifacius… Sinterklaas…had ik daarmee een middag vullend programma? Dacht het niet. Mijn kennis over heiligen was te pover. .

Ik moest het Heiligenboek op de kop tikken! Er zat niets anders op. Het boek van de Rooms Katholieke Kerk, waarin aangetekend staat op welke dag welke Heilige dient vereerd te worden plus in het kort diens levensgeschiedenis. Maar hoe daaraan te komen? Ik had het contact met het geloof van mijn kindertijd inmiddels vrijwel verloren.

De enige Man Gods die ik kende in Rotterdam, was dominee Taco Noorman van de (Hervormde) Laurenskerk. Lag niet voor de hand, dat hij er het Heiligenboek van de Rooms-Katholieke kerk op na zou houden, maar misschien kon hij het Boek voor mij lospeuteren bij een bevriende roomse geestelijke. Taco was en is immers zeer van de oecumenische kant. .

Ik bofte. Oecumeen Taco Noorman bleek het boek zowaar zelf te bezitten! Ik mocht het per direct lenen. Ik pakte de zaak nu grondig aan. Iedere avond nam ik een aantal heiligen door. Tenslotte had ik alle heiligen op een rij en kon ik met een min of meer gerust hart naar Scheveningen vertrekken. Daar zaten de vrijwilligsters al aan de koffie én… de enige vrijwilliger ( de verwarmingsmonteur van de kerk, zo bleek later)

Hoe word je een heilige? Daar begon ik mijn lezing mee. Wel, allereerst diende je rooms-katholiek te zijn, natuurlijk Maar dat is bij lange na niet genoeg. Er dienen wonderen te geschieden. Minstens eentje voor de zaligverklaring. En vervolgens minstens nog eentje voor de heiligverklaring. Zo’n wonder is bijvoorbeeld sterven in de geur van heiligheid. Toen de heilige Teresia van Lisieux overleed, verspreidde zich prompt een geur van rozen door het sterfvertrek, zo hemels, daar kon geen Chanel No 5 tegenop. Teresia werd op slag heilig verklaard. Heiligen zijn immers zuiveren! Per definitie stinken die dus niet! Aspirant – Heiligen worden er om opgegraven. Blijkt hun lichaam dan na al die jaren onaangetast, dan telt dat dus zwaar voor de heiligverklaring. De dames hingen aan mijn lippen. En zelf de enige man in het gezelschap scheen geïnteresseerd. En toen werd ik overmoedig… en hoorde ik mijzelf zeggen: “Roept u maar! Roept u maar een heilige!” Had ik behoefte aan een stoot adrenaline? Aan Gefährliches leben? Vivere pericolosamente? Te laat. Daar begon het geroep al! “De heilige Johannes Nepomuk!”

“De heilige Johannes Nepomuk was de aartsbisschop van Praag en de biechtvader van de koningin van Bohemen. Haar man, koning Wenscelaus, was een achterdochtig type. Hij dacht dat zijn vrouw er een minnaar op na hield. Indien dat zo was dan was dat natuurlijk een fikse doodzonde, die uiteraard gebiecht diende te worden. Als er dus iemand was in Praag, die zou weten wie de minnaar van de koningin was, dan was dat Johannes Nepomuk wel. Dus ontbood de koning de aartsbisschop op het paleis en verzocht hem de naam van de minnaar van zijn vrouw te noemen. Maar Nepomuk weigerde. Niks daarvan! Het biechtgeheim! Toen ontstak de koning in woede en hij liet Johannes Nepomuk met zijn tong ² vastspijkeren aan de brug over de Moldau!”

Zo’n verhaal hoef je maar een keer te lezen en het blijft je voorgoed bij. Eigenlijk was het amper een uitdaging. De meeste heiligen zijn zo buitenissig van karakter en/of ondergaan zulke buitenissige gebeurtenissen, dat het memoriseren daarvan eigenlijk niet al te veel problemen op levert.

Tenslotte hield het heiligengeroep van de Dames op En toen gebeurde het. De man stond op, de enige man! Benieuwd, welke heilige hij… En de man zei “Meneer K., u bent raadslid in Roterdam, wat denkt u van Pim Fortuyn?”

En ik hoorde mijzelf antwoorden “Meneer , ik ben hier uitgenodigd om over heiligen te spreken… en die Pim Fortuyn van u, dat is geen heilige!” Waarna ik er zowaar ook nog de volgende ‘geestigheid’ uit wist te persen: “ Iemand die dark rooms bezoekt … dat is geen rooms- katholiek!” Want plotseling zag ik de overeenkomst tussen de biechtstoel en de dark room. Twee duistere ruimtes voor “loutering” zal ik maar zeggen.

Ik incasseerde de boekenbon en de bloemenruiker voor mijn vrouw en vertrok richting de Heilige Stad. Niet Rome, maar ….Rotterdam.

Sanctus Wilhelmus Fortunatus, ora pro nobis!

Sint Pim, Bid Voor Ons!

Naschrift in Coronatijd:

Pim heeft de Rooms-Katholieke kerk dus nooit verlaten. Ik wel. Allang. En ik kom pas terug als er een vrouw tot paus is benoemd!³

In afwachting van de grootse gebeuren doe ik de Kerk een afscheidsgeschenk. Wat dat heb ik tot heden nagelaten. En dat voelt niet goed. Want juist, als men definitief uit elkaar gaat, moet men dat ….zoveel mogelijk als vrienden doen– aldus Gandhi, niet voor niets de 'Grote Ziel'(Mahatma)genoemd'.

En wat is een beter geschenk voor een kerkgemeenschap dan een gebed? Ik schenk de Kerk dus een gebed, en wel een gebed toegesneden op de huidige Corona-pandemie. Toentertijd in 2002, tijdens mijn grondige exercitie door het Heiligenboek van de Rooms-Katholieke Kerk, ben namelijk ik de Heilige Corona tegen gekomen. Vooral haar einde ben ik nooit vergeten, want dat was gruwelijk als dat was.

Haar drama speelt zich af in de tweede eeuw na Christus in Egypte, toen onderdeel van het Romeinse Rijk Corona werd, zestien jaar oud, omdat zij de oude goden openlijk had afgezworen, en zich tot het christendom bekeerd had, gehangen tussen twee naar elkaar gebogen palmbomen. Die palmbomen liet men terugzwiepen, zodat het lichaam van de Heilige Corona... uiteen werd gerukt!

Sindsdien wordt zij vereerd als martelares en zijn er van haar lichaam relikwieën vervaardigd. Die bracht de Rooms-Duitse keizer Otto IIII in 997 naar Aken, waar ze in de tombe onder de Dom bewaard worden. Aldaar in Aken, maar ook wel elders in Europa, wordt zij sindsdien vereerd als de Patroonheilige … voor het doorstaan van Pandemieën !

En mijn gebed luidt:

Heilige Corona, maagd en martelares
sloop die naamgenoot van u, dat virus
opdat het ons niet met de dood vaccineert. Amen

Bidt het voort! Bidt het voort! Baat het niet dan schaadt het niet!

(Bewerking van Sint Pim, bid voor ons , Stadslog Rotterdam, 13-8-2018 ).

¹ Maarten Huygen, Terugblik op een Messias, Nrc-Handelsblad 7 Mei 2003

² Johannes Nepomuk, oftewel eigenlijk Jan Nepomucky. Nepomuk is een plaats in Tsjechië. Eigenlijk zouden we moeten spreken over Johannes van Nepomuk. Martelaar. Zijn beelan ermomd d is het achtste op de Karelsbrug als je van het stadscentrum komt. Dat met een sterrenaureool om zijn hoofd. Zijn tong is inderdaad uitgesneden. En zijn dode lichaam is in de rivier geworpen, ongeveer zegt men, waar nu zijn beeld staat. Velen, vooral toeristen, geloven dat het geluk brengt als je over het beeld wrijft. Dit met een mooi glimmend plekje tot gevolg. Ga maar eens kijken als je in Praag bent. (Jana Beranová, email 17 Mei 2020)

3) Er schijnt overigens ooit een Pausin Johanna geweest te zijn. Haar legende gaat als volgt: Johanna zou in Mainz uit Engelse ouders zijn geboren. Zij vermomde zich als man om met haar minnaar naar Athene te kunnen vluchten om daar te gaan studeren. Na enige tijd vertrok zij naar Rome. . Daar werd zij om haar geleerdheid door de kardinalen bewonderd en tenslotte tot paus gekozen onder de naam paus Johannus. Niemand wist dar zij een vrouw was, totdat zij , na een pontificaat van twee jaar en een paar maanden, tijdens een processie beviel van een kind... Zij overleed ter plekke. Naar aanleiding van dit gebeuren zou in het Vaticaan de traditie ontstaan zijn om te controleren of de gekozen paus wel een man is.

Manuel Kneepkens

terug «