De Zeppelin of de poëtisering van het luchtverkeer

Manuel Kneepkens - Noordermaasberichten
Nummer 181 - 21 mei 2020

De Zeppelin of de poëtisering van het luchtverkeer

Wij gingen met een zucht
naar boven in de lucht
wij zaten zo gezellig in een schuitje
en niemand kon ons zien
we hadden pret voor tien
Leve de Zeppelien!

Anoniem, Jaren Dertig

De Markthal, de 'Koopkathedraal van Rotterdam, ligt er desolaat bij.
Bij de meeste stands zijn de rolluiken omlaag. Een enkele verdwaalde bezoeker hier en daar. De Corona-crisis heeft ook hier hard toe geslagen. En dat doet pijn. Ook mij.

Want ...met de Markthal aan de Binnenrotte heb ik mij altijd zeer verbonden gevoeld. Niet om de inhoud – 'Wilt u de totale consumptiemaatschappij?''– maar om de vorm van het gebouw.

Precies een grote Zeppelin-hangar uit de Jaren Twintig!

Mijn meest vergaande poging om de stad Rotterdam politiek te poëtiseren, als raadslid van de toenmalige Stadspartij, was immers de Motie van de Zeppelin. Want... zo stelde ik toentertijd,.is het luchtschip niet het poëtisch vervoermiddel bij uitstek?
Stil en kolossaal zag ik voor mijn geestesoog dat archetypisch poëtisch artefact voorbij zweven hoog boven Rotterdam. Zo ongeveer als de boot die opduikt in de nacht in Fellini's film Amarcord...
Of als zoals je op Natuurfilms potvissen ziet omhoog komen uit de stilte van de Stille Oceaan.
Bovendien, het droomvoertuig had Rotterdam, althans vooroorlogs Rotterdam, in het verleden niet onberoerd gelaten.
Op 18 juni 1932 zag 100.000 enthousiaste Rotterdammers de Graf Zeppelin landen op vliegveld Waalhaven. .

Men zou zelfs de Zeppelin nóg poëtischer kunnen maken door 's nachts op de huid van de 'wonderwalvis' met feestelijk aan en uitgaande lampjes de tekst van een haiku uit te stralen, een poëtische milieuboodschap. Dat laatste zou heel terecht zijn. Het luchtschip is immers uiterst milieuvriendelijk.
Ook toen de PvdA de absolute meerderheid had in de Rotterdamse raad stond in het programma van die partij, dat vliegveld Zestienhoven (heden: Rotterdam-The Hague-airport ) gesloten diende te worden .En toch gebeurde dat almaar niet. Want... de gedachtegang van toen was dezelfde als die van vandaag. Een wereldhavenstad en dat is Rotterdam tenslotte, dient een eigen luchthaven te hebben! Punt. Uit.
Hoe 'havenstedelijk prestige ' en ongestoord woongenot in de woonwijken rond Zestienhoven te combineren, dat was het probleem, dat om een creatieve oplossing vroeg. Verzin een list, Tom Poes!
Eureka!
Het Luchtschip!
Zestienhoven milieuvriendelijk en geluidsarm als vliegveld én toch volop in bedrijf! Zestienhoven als de eerste luchtschiphaven ter wereld in de komende eeuw. De unieke kans om Rotterdam wereldwijd als milieustad te profileren. Laat in de nacht, tijdens het begrotingsdebat van 9 november 1995, wist ik dus de gemeenteraad van Rotterdam een motie te doen aannemen met o.a. als essentie: om te bezien of een deel van het luchtverkeer van en naar Rotterdam door luchtschepen zou kunnen uitgevoerd.
Ook de mogelijke productie in Rotterdam van luchtschepen kwam in die motie aan de orde. Dat deel van de motie kreeg de nadruk bij B & W van Rotterdam. En nader onderzoek door een of ander daartoe aangenomen ingenieursbureau over de mogelijkheid een Zeppelin-hangar te bouwen op de Tweede Maasvlakte om aldaar de productie van luchtschepen te starten, 'bewees'' dat het niet mogelijk was. Einde verhaal Luchtschipbouw Rotterdam.

Luchtschepen? Daar zetten toentertijd sommige van mijn collega-raadleden grote vraagtekens bij. Want ….waren dat niet die monstrueuze dingen, die elke moment in vlammen konden opgaan?
Op 6 Mei 1937 vloog namelijk de zeppelin 'Von Hindenburg' in brand op het marinevliegveld Lakehurst in New Jersey. Een historisch drama. 37 passagiers vonden de dood.
En ofschoon zich sindsdien talloze ongelukken van veel groter omvang met 'gewone' vliegtuigen hebben voorgedaan, heeft de ramp met de Von Hindenburg zich blijkbaar zich zo intens in het collectief geheugen van de mensheid weten in te branden, dat het luchtschip sindsdien niet meer als een serieus alternatief ten opzichte van het (straal)vliegtuig werd beschouwd.
De Von Hindenburg, dat was de Titanic in de lucht!

Toch is er alle reden om dit standpunt te herzien. Zo krijgt een straalvliegtuig zijn lift – en draagvermogen door zijn snelheid, door het stromen van lucht langs de onderzijde van de vleugels. Dit vereist krachtige motoren en die verbruiken dus veel fossiele brandstof (kerosine) en veroorzaken tonnen aan emissie. Bovendien veroorzaken straalvliegtuigen tijdens landing – en stijging manoeuvres grote geluidsoverlast. Een zeer onvriendelijk milieuvoertuig, het straalvliegtuig. Een zeppelin daarentegen krijgt zijn liftvermogen doordat hij lichter is dan de hoeveelheid lucht die hij verplaatst. Dit heeft tot gevolg dat een zeppelin enkel motorvermogen nodig heeft voor de voortstuwing en enkel daarvoor.
Dat betekent een enorme besparing aan brandstof en uitstoot. En ook wat betreft de geluidslast is de zeppelin hoogst milieuvriendelijk, want de motoren van de zeppelin zijn inpandig.

Eenmaal Helium-port zou Zestienhoven vrijwel geen centje oorpijn voor de omwonenden opleveren.
Maar daar blijft het met de milieuvoordeligheid van het luchtschip niet bij.
Dank zij de moderne technologie zijn er bovendien lichtgewichtmotoren beschikbaar, voor het straalvliegtuig niet, maar voor de zeppelin wel bruikbaar, die op elektriciteit kunnen werken, dus helemaal zondert C02 uitstoot.
Enn anders dan de Von Hindenburg wordt de ballon niet langer gevuld door het licht ontvlambare waterstofgas, maar door het ontbrandbare helium.

Dat het huidige vliegverkeer een wanstaltig grote ecologische voetafdruk oplevert is inmiddels genoegzaam bekend. Het zou heel wat schelen als bv. het toeristisch vliegverkeer en ander niet noodzakelijk vliegverkeer niet langer van straalvliegtuigen maar van zeppelins gebruik zou maken.
Zeker, de toerist zou later op zijn bestemming aankomen, maar wel volkomen ontspannen. En is dat is nou juist echte vakantie.

Maar helaas, ze zijn er niet, de Zeppelins. Was er aanvankelijk groot enthousiasme bij B&W ¹ over mijn motie, uiteindelijk is er dus niet veel meegedaan.
Tijdens het Europees Kampioenschap Voetbal 2000 heeft er als instrument van politiesurveillance een Zeppelin gevlogen over de stad. En daar is het bij gebleven.

Ja, én de Markthal natuurlijk als een (onverwachte) lieu de memoire ...

Zeppelin op Zestienhoven

Plots zweef je
binnen kus-
bereik

(Adieu, sweet Bahnhof...)

Ik (v)rouw zo vrolijk
als je weer veraf bent, even plots
Bij vlagen wind-
licht
dringt 't tot me door

Lust
schipkunde dat is Liefde
tot de 1000-
en elfde

Hoog
Doorluchte
Prinses Dikke Bertha

op
de
Titanic
van
de
erwt

Zestienhoven

Vliegveld tussen tussen (wufte) jarretel
& boordeknoopje

dient Gesloten

Behalve voor het Nieuwe Luchtschip!!

voor het Nieuwe Luchtschip!

Afdoening van de motie van de heer M.M.M. Kneepkens inzake haalbaarheidsonderzoek naar de herinvoering van zeppelins (SEZ96/2282) Verzameling 1996

Aan de Gemeenteraad

In uw vergadering van 7 en 9 november 1995 heeft u een motie aangenomen ingediend door de uw lid de heer M.. M. M. Kneepkens ( Stadspartij) inzake een haalbaarheidsonderzoek naar de herinvoering van zeppelins.

Ambtelijk overleg heeft zodanige informatie opgeleverd dat voorgesteld wordt met de initiatiefnemers nader te onderzoeken of een bouwlocatie voor Zeppelins op Rotterdams grondgebied te realiseren is.

De nieuwe generatie luchtschepen is veilig en levert een zeer goede milieupresatie (energieverbruik en geluidshinder)

Er worden mogelijkheden gezien voor de herinvoering van luchtschepen. Met name voor toeristische vluchten, promotie en surveillance. Op termijn zal het een rol kunnen gaan spelen voor aanvullend vervoer op middellange afstand. De commerciële ontwikkeling staat echter nog maar geheel aan het begin.

Voor het ontwerp en de fabricage van luchtschepen in Nederland zijn vergevorderde plannen.
Er ziin financiers beschikbaar voor de bouw van luchtschepen. Er wordt gezocht naar een vestigingsplaats, liefst een leegstaande fabriekshal. Hiervoor bestaan poteniele locaties. Men zou de gemeente hierin graag als participant zien.

Wij stellen u derhalve voor tot het doen uitvoeren van een nader onderzoek naar de mogelijkheid van een op Rotterdams grondgebied te realiseren bouwlocatie voor zeppelins en daar mee de motie van de heer Kneepkens e..a als afgedaan te beschouwen

de Secretaris De Loco-burgemeester
N.van Eck J.H.A. v.d. Muijsenberg

Manuel Kneepkens

terug «