Een verjaardag – Bokito en zijn Prinses

Manuel Kneepkens - Noordermaasberichten
Nummer 153 - 7 maart 2019

Een verjaardag – Bokito en zijn Prinses

Op 14 Maart a.s. is een Bekende Rotterdammer jarig. Misschien moet u hem die dag maar eens bezoeken. Hij woont in Blijdorp. Hij heet Bokito.

Zilverruggorilla’s zijn schuwe dieren, die vrijwel onzichtbaar plegen te leven onder een dicht bladerdak in het oerwoud op de flanken van de Kilimanjaro. En uitgerekend een exemplaar van deze schuwe zoogdiersoort, Bokito, werd dagelijks urenlang blootgesteld in Diergaarde Blijdorp aan de blik van het publiek. Die mensaap-van-de-droevige-figuur zat dan ook meestal met de rug naar de bezoekers, zo heb ik zelf vaak genoeg kunnen constateren. Onze zilverruggorilla voelde zich in Blijdorp in het binnenverblijf duidelijk continu bespied en kon daar niet tegen. Net zo min als die andere primaat, de Mens, dat kan. De Homo sapiens heeft – en niet voor niets! –het recht op privacy. Maar Bokito is maar een dier. En dieren zijn rechteloos. Het simpele dualistische systeem van ons recht: als je geen persoon bent, dan ben je een zaak, schiet wat dieren betreft schromelijk tekort. Zeker, dieren genieten enige bescherming van de wet Gezondheid en Welzijn Dieren, maar een eigen rechtspositie bezitten zij niet. Er zijn geen Dierenrechten zoals er Mensenrechten zijn.

En toen… sprong hij, King Kong Bokito, over de gracht van het buitenverblijf, waarover hij zogenaamd niet kon springen. En greep de 51-jarige vrouw, die dacht dat zij een speciale (liefdes)band met hem had.

Was will das Weib? Das Weib will einen Gorilla...

Bokito’s gedrag is sindsdien uitentreuren in de media becommentarieerd, biologisch, ethologisch, sociologisch, en wat al niet. Maar je zou het ook symbolisch duiden. Staat Bokito dan ergens voor? Ja, voor ‘Rotterdam ’. En aangezien Rotterdam sinds Pim Fortuyn een soort ijkpunt is geworden voor heel Nederland, staat Bokito dat dus tevens voor heel het huidige Nederland.

Want… als er één stad King Kong-City mag heten, is dat wel Rotterdam. Ligt immers niet King Kong Lindemans, de befaamde dubbelspion uit de Tweede Wereldoorlog, ‘op Crooswijk’ begraven? Ooit dik bevriend met prins Bernhard van het Wereldnatuurfonds. In loslippige von Lippe-Biesterfelds hoofdkwartier van de Binnenlandse Strijdkrachten in ‘bevrijd Nederland’ eind Tweede Wereldoorlog liep Lindemans in en uit als topkoerier. De aldaar opgedane informatie over de ophanden zijnde Slag om Arnhem wordt hij geacht verraden te hebben aan de Duitsers.

In 1982 vond er zowaar nog een exhumatie plaats, een opgraving van wat er nog van Lindemans over was, op last van de toenmalige burgemeester van Rotterdam, Bram Peper. Want er was de hardnekkige mythe ontstaan dat King Kong daar niet begraven lag, daar op Crooswijk, maar iemand anders. Maar nee, aan de hand van een speciale botbreuk, die Lindemans als roekeloos motorrijder ooit in de oorlog had opgelopen, konden zijn overblijfselen als inderdaad die van onze eigenste Hollandse King Kong worden geïdentificeerd. .

Geen wonder dat Bokito uitbrak… Hij wilde… ‘in het Nederland, dat de weg kwijt is’… naar Crooswijk! Naar King Kong Lindemans…Zijn kompaan. Maar dat zat er dus niet in.

Wat wèl is gebeurd is dat Bokito ongewild inmiddels het symbool is geworden van alle Vaderlanders met te korte lontjes… En dat zijn er heel wat!

Dus, mensen, wilt u per se populistisch stemmen, stem de enige, wàre, onvervàlste populist:

Stem Bokito

Partij van het Korte Lontje

No 1

Maar met bovenstaande boutade doe ik Bokito eigenlijk onrecht en ook zijn Prinses.

Want er is wel degelijk Liefde in het spel geweest tussen die twee. Een hèèl tragische liefde. Romeo en Julia is er niets bij.

Allereerst de minnares. Bokito ontsnapte op 18 mei 2007, uitgerekend de dag van het 150-jarig jubileum van Diergaarde Blijdorp. Hij heeft toen zijn ‘Lief’ ruw meegesleurd , waarbij zij ernstig gewond raakte. De vrouw liep diverse breuken op, een verbrijzelde hand, en meer dan honderd beten over heel haar lichaam. Die vrouw dacht dat zij een speciale band met Bokito. Ze bezocht de gorilla liefst vier dagen per week. En maakte dan veelvuldig oogcontact met hem. Elkaar langdurig aanstaren is bij gorilla’s not done. Als het wel gebeurt, heeft het een speciale betekenis. Als namelijk een gorillavrouwtje dat doet, betekent het dat zij seksueel contact wil. Bokito raakte dus gefrustreerd, omdat de vrouw, die volgens hem aangaf dat zij paren wilde, telkens weer van hem weg liep zonder dat hij daar iets aan kon doen. Hij zat immers opgesloten. Dat zou zijn gedrag verklaren. Vanuit het ziekenhuis meldde de vrouw (volgens een bericht in De Telegraaf): “Hij is en blijft mijn lieveling. Van de dag af dat hij in Blijdorp is gekomen, maakte ik contact met hem. Als ik mijn hand op het glas legde, deed hij het zelfde. Als ik naar hem lachte , lachte hij terug! ” Als dat geen liefde is …

Maar ook van de kant van de gorilla blijkt het om liefde te zijn gegaan. Primatoloog Jan van Hooff bezag een filmpje op YouTube van een eerder bezoek van de vrouw aan de gorilla. En bestudeerde nauwlettend de gezichtsuitdrukkingen van de aap. Bokito was helemaal niet agressief, is zijn conclusie. Dat leek maar zo. Het ontbloten van de tanden kan bij een gorilla namelijk verschillende dingen betekenen. Het kan zowel angst als agressiviteit uitdrukken. Maar Bokito vertoonde die dag van het filmpje noch angst noch agressiviteit, volgens van Hooff. Bokito maakte wat van Hooff ‘een verticaal blotetandengezicht’ noemt. Dat is het soort groet-gezicht, waarmee een gorilla zijn vrouwtjes geruststelt.

Volgens gedragsbiologe Wineke Schoo van Burgers’ Zoo in Arnhem, was wat Bokito met de vrouw deed, bijten en meeslepen, normaal gedrag tegen vrouwtjes die zich niet onderwerpen. Bij gorillavrouwtjes zijn de gevolgen echter niet zo erg als bij een mensenvrouw omdat hun huid veel dikker en hun botstructuur veel steviger is. De forse beschadiging van de mensenvrouw was dan ook geheel onopzettelijk. Het zou ook evolutionair niet zo slim zijn om een potentieel haremvrouwtje zo te beschadigen. Bovendien zijn gorilla’s onder normale omstandigheden uiterst vreedzame wezens, aantoonbaar vreedzamer dan bijvoorbeeld hun nabije verwanten de chimpansees en orang-oetans. Dat zijn mensapen, die er vreedzamer uitzien dan gorilla’s, maar het dus niet zijn. De gorilla heeft nu eenmaal zijn uiterlijk niet mee.

Blijdorp nam de nodige maatregelen om ervoor te zorgen dat Bokito niet nog eens kon ontsnappen. Zijn verblijf werd volgens de media ‘Bokito-proof’ gemaakt. ‘Bokito-proof’ werd vervolgens gekozen tot hèt woord van het jaar 2007…

Tot slot wil ik mij rechtstreeks tot Bokito richten:

Beste Bokito, van harte gefeliciteerd met je verjaardag. Mijn cadeau aan je is onderstaand gedicht Bokito en de Prinses van Sezuan. Ik wilde het je persoonlijk in je verblijf komen voorlezen, maar de directie van Blijdorp leek dat geen goed idee… Je moet het dus op Stadslog opklikken, al dan niet met behulp van je oppasser.

Bokito en de Prinses van Sezuan

                    een houtsnede op goudsatijn

Kraanvogels baltsen in de sneeuw
de Chinese gnoe, zeldzaam in Europese Zoo’s
klautert de wit getooide jonk van zijn rots op

Jasmijnthee drink je in de Rivierahal
zwoel domicilie van reptielen, amfibieën
& Draken

Thuis ligt zij naakt op bed
Ji–Ji, je concubine uit het Jade Rijk

Zij leest Lao tse
(of is het Tsjoeang tse, de vlinderfilosoof…?)

Haar getatoeëerde schoot
open
als op een Verboden prent

in de Verboden
tuin
in de Verboden Stad

Ji-Ji, Prinses van Sezuan
hoe lang al is je matgouden lijfje
no go–area voor mij in Rotterdam- Blijdorp

Sinds de uitbraak van Bokito de Beminnelijke
de zilverruggorilla

de Oerwoud-gentleman?!

Manuel Kneepkens

terug «