Een zomer voor alle seizoenen

Manuel Kneepkens - Noordermaasberichten
Nummer 15 - 22 november 2012

Een zomer voor alle seizoenen

Een zomer voor alle seizoenen – Nieuwe dichtbundel Manuel Kneepkens

Op 28 November nam de burgemeester van Rotterdam Ahmed Aboutaleb het eerste exemplaar van de nieuwe dichtbundel van Manuel Kneepkens in ontvangst.
De bundel heet Een zomer voor alle seizoenen en is uitgegeven door De Contrabas

De bundel is deels geschreven tijdens een zomerverblijf van de auteur in het A.Roland Holst-huis in Bergen (N.H.)

Een zomer voor alle seizoenen, Manuel Kneepkens , isbn 978-90-79432-66-0
Prijs : € 15

De bundel is uitgegeven door De Contrabas , Utrecht en vormgegeven door Baer Cornet, vormgever te Venlo.

De Chinese dichter op Poetry

De Chinees met hoornen bril, minzame gast op Poetry
staat plots ’s nachts naast mijn bed
en vraagt ( Ik kan zijn Kantonnees slecht verstaan… ):

“ Ik kan niet slapen, Grote Mandarijn, mag ik in uw badkuip
spelen met uw plastic eendjes?‘”

“Chinese dichter, be my guest! “

Hoor ik daar in mijn badkamer, midden in de nacht
spatgeluiden van zeemeerminnen? Waak ik of droom ik? “

Duikt hij om zes uur ’s ochtends weer op naast mijn bed
mijn Zoon des Hemels

“Mag ik van uw Geliefden lenen, Beproefde Mandarijn
het zilver & jade spatten van gedroomde zeemeerminnen
bevredigt niet…

Liefst de Roodharige, die ’s zomers
op haar Harley Davidson rondtoert in het Maasdal
op zoek aldaar, vergeefs, naar de Boroboedoer
Zij, die daarbij Krekelhymnes neuriet
of…zijn ’t Tibetaanse popsongs?
Indien dat laatste het geval is, dan moet ik haar niet
De Dalai Lama bederft de jeugd…

Dan liever de Zwartharige ,die in Parijs
trouw Pére Lachaise bezoekt
en zwarte tulpen legt op het graf van Oscar Wilde
Zij waant zich zijn weduwe

Indien die niet voorhanden, dan de Caraïbische
die de Eiffeltoren ziet als de erectie
van Napoleon…maar enkel als zij ongesteld is

Weet dat ik eenzaam ben, Doodskoppige Mandarijn! “

“No way, Kantonnese dichter! Komt niks van in! “

Af taait hij, verongelijkt, terug naar het aloude Middenrijk
zwaaiend met Grote Dichter Mao’s Rode Boekje

Ongastvrij Holland gaat zijn nieuwe bundel heten

In het Huis van de Faun

Door A.J. Snel

Een tevreden man, Manuel (M.M.) Kneepkens. In de tuin van het Roland Holst-huis in Bergen overziet hij zijn leven en werken en komt tot de slotsom: “Ik ben er nooit in geïnteresseerd geweest bankier te worden of rijk of zo. Ik ben maar gaan doen wat in mijn wezen besloten ligt. Het is endogeen; ik ben dichter. Altijd geweest. Een mens moet doen waar hij aanleg voor heeft, anders vervalt hij tot ellende en bezorgt hij zijn medemensen ellende bovendien. Gedichten maken, essays schrijven en tegenwoordig ook tekenen. Dat is het”.

“Het is een originele vent, die invalshoeken kiest waar de meeste politici niet zomaar op zouden komen. Hij is creatief, komt met heel interessante invallen”, zo is mij omtrent Manuel Kneepkens verzekerd door menen die hem kennen uit de periode dat hij de Stadspartij Rotterdam leidde.”Het tegendeel van een technocraat. Iemand die speelse oplossingen zoekt voor problemen, die de politiek een poëtisch karakter geeft, hoe tegenstrijdig dat ook moge lijken. Hij heeft vanuit de lokale politiek wel iets voor Rotterdam betekend. Dat is zichtbaar in de stad.”
Daar is het lint van ledlampjes, twaalf kilometer lang, waarmee het gebied wordt gemarkeerd dat aan het begin van de Tweede Wereldoorlog door de Duitsers is gebombardeerd. Kneepkens: “Die verwoesting heeft van Rotterdam een stad zonder geschiedenis gemaakt. Er was zo veel uit het verleden in branden teloorgegaan en in puin geschoten. Het idee was de Brandgrens van Rotterdam zichtbaar te maken. Het was niet moeilijk het idee uitgevoerd te krijgen. Men was enthousiast.
Waar ik me ook voor heb ingezet is de vergroening van de stad, een fenomeen dat tegenwoordig her en der opduikt. Ik heb de groene dakenmotie aangenomen gekregen. Het was de bedoeling op zoveel mogelijk daken tuinen in te richten. Je bereikt daarmee twee doelen: je houdt overtollig regenwater, waar te weinig een uitweg voor is, vast en benut het om de stad groener en dus gezonder te maken. Het idee om de aanleg van daktuinen te stimuleren heeft wel wat opgeleverd, al gaat het langzaam.
En dan is er het monument voor Marten Toonder, ‘Het Bommelding” waarvoor Kneepkens zich met zijn Stadspartij sterk gemaakt heeft. En de plaquette voor Bordewijk met daarop die vreemde namen van de leerlingen van de keiharde opvoeder Bint, één van zijn romanfiguren. Jawel, er is meer dan asfalt en steen, regeltjes en wetten. Er mag wel wat verbeelding aan de macht zijn.
Vanuit de verbeelding ontstond ook de Poëziebank, waar dichters hun geestelijk kapitaal in een kluis kwijt kunnen. Per levende, Nederlandse dichter kan er één met de hand geschreven gedicht in worden opgeborgen. Zo groeit een geestelijk kapitaal van waardepapieren op een bank die niet kan omvallen. Twee jaar geleden opende de toenmalige president van de Nederlandsche Bank, Nout Wellink, de Poëziebank in Rotterdam-Katendrecht.
Met Kneepkens kijken we terug op een plaats waar hij nu, zomer 2012 , vertoeft. Hij is dit jaar zeventig jaar geworden en wil dat moment markeren door zeventig gedichten bijeen te brengen in één bundel, die als titel krijgt ´Een zomer voor alle seizoenen´. Na de dood van de prins der dichters, Adriaan Roland Hols, is diens huis in beheer gekomen bij een stichting die het voor een overzichtelijk bedrag verhuurt aan kunstenaars die een ambiance zoeken om een project te voltooien. Kneepkens leidt ons rond in het huis en wijst op de spiegel, waarin Roland Holst zichzelf niet meer zag als hij erin keek. De oude dichter leed aan heautoscopie, een psychiatrische aandoening, waarbij een mens zichzelf niet herkent als hij in de spiegel kijkt. De hallucinaties brachten Roland Holst in de Valeriuskliniek in Amsterdam. Zijn huis vol wanen in Bergen wed hem tenslotte te vijandig. Zij laatste geliefde bleef er achter en verbouwde het enigszins.
Zijn laatste geliefde. De prins der dichters grossierde in vrouwelijk schoon en liet zich daarop voorstaan. In zijn agenda tekende hij veelvuldig op: ‘Tuk met’. Hij bedoelde dan dat hij had geslapen met een vrouw. Manuel Kneepkens’ werk toont en zekere verwantschap met de drijfveren van de oude bard.
Er is een oud verhaal over de Rorschach-test, die in de psychologie lang populair is geweest. De psycholoog liet zijn cliënt inktvlekken zien van uiteenlopende vorm en omvang en vroeg dan welke gedachten of associaties naar boven kwamen. Op die manier werd de denkwereld in kaart gebracht. Zo was er een man die de test deed en doorlopend hetzelfde antwoord gaf op de vraag waar hij aan dacht, ongeacht of hij een inktvlek zag die sterk deed denken aan een kameel dan wel aan een landbouwmachine. In alle gevallen zei hij: “Doet me denken aan weelderige vrouwen”. De psycholoog was verbaasd en wilde nadere uitleg. Waarop de cliënt verklaarde: Ik denk gewoon nooit ergens anders aan dan aan weelderige vrouwen”.
Manuel Kneepkens toont aan wie zijn gedichten leest een zekere overeenkomst met de man van die test. Hij laat in zeer veel poëtische uitingen in onverholen taal vrouwen opdraven die de lusten wekken.
“De meeste mannen denken tachtig procent van de tijd maar aan één ding, soms zelfs negentig procent.” verklaart Manuel uit de losse pols , zonder wetenschappelijke onderbouwing. Die is niet altijd nodig, meent hij. Dat geldt ook voor zijn opvattingen over de Messias en diens liefdesleven met Maria Magdalena alsmede over diens leer. “De Bergrede is duidelijk onder invloed van het Boeddhisme ontstaan. Jezus heeft bij het formuleren van de Zaligverklaringen gebruik gemaakt van zijn kennis van het Boeddhisme, dat sterke vermoeden heb ik althans. Hoe ik nu tegenover de christelijke religie, met name de katholieke variant sta? Ik ben ermee opgevoed, hield als kind van de rituelen, het theater van de kerk. Voor volwassenen is het niks, vind ik. Het is weg. Wat wél, vanuit Limburg, bij mij is blijven hangen, is dat gevoel dat lokaal bestuur heel goed door lokale partijen kan worden opgepakt.”
Tussen Manuel Matthieu Maria Kneepkens’ verschijning op aarde – te Terwinselen bij Kerkrade - en in dit najaar de verschijning van zijn bundel ‘Een zomer voor alle seizoenen’ liggen intussen zeventig jaren. Waarin hij zich steeds met poëzie onledig hield, maar waarin hij ook nog wat andere activiteiten ontwikkelde. Hij deed het gymnasium en studeerde rechten in Leiden. Hij kan er afstandelijk en licht hilarisch over spreken. Verdiepte zich ooit op academisch niveau in de prachtvraag bij wie het auteursrecht berust van een rijm voor 5 december pakjesdag: bij Sinterklaas, de Bijenkorf of de werkelijke auteur?
Na zijn studie rechten met de aantekening criminologie werd Kneepkens geconfronteerd met de harde feiten des levens: de kost verdienen en hoe dat te doen als ‘idealist.
Het waren de gloriejaren van minister Marga Klompé, die veel eer stelde in de verheffing van de vrouw en daartoe het welzijnswerk naar een hoger plan wilde tillen. Manuel liet zich omscholen tot welzijnswerker en ging in Amsterdam onder meer aan de slag met zogenaamde VOS-cursussen, een afkorting die ooit door Marijke Höweler werd verklaard met: ‘Vrouwen Oriënteren hun eigen op de Samenleving’.Om vrouwen te raken, moet je je inzetten voor de belangen van hun kinderen, dacht Kneepkens te weten. Dus kondigde hij aan in Buitenveldert rubbertegels te komen leggen samen met de vrouwen van de cursus, opdat vallende kindertjes niet al te onzacht onder speelwerktuigen terecht zouden komen.
“Ik zie me daar nog arriveren met een partij rubbertegels. In de verte zag ik één vrouw aankomen. Een onbekende. Dat was de verslaggeefster van de krant van Buitenveldert, die had ik nota bene zelf gebeld. En verder niemand, helemaal niemand.. Daarna ben ik maar ergens anders aan de slag gegaan. In Rotterdam, aan de Erasmusuniversiteit. Ik werd er, als docent strafrecht en criminologie, de rechter- of eigenlijk de linkerhand van de hoogleraar Hulsman, die er nogal geprononceerde opvattingen op nahield en op een bepaald moment de complete afschaffing van het strafrecht propageerde, wat na Hulsmans vertrek de juridische faculteit op mij probeerde te wreken.
Nou ja, als voorzitter van de Coornhert-Liga heb ik in de jaren zeventig en begin jaren tachtig niettemin toch nog vaak in positieve zin de broodnodige aandacht voor de noodzaak van strafrecht- en maatschappijhervorming weten te verwerven.”
Zijn laatste, lijvige prozawerk is ‘Foutu, kroniek van een poëtisering’.( uitgave: Douane, Rotterdam, 2011) In een beschrijving van zijn tijd in de Rotterdamse politiek, zet hij heel dikwijls de schijnwerper op Pim Fortuyn, wiens naam hij verbastert tot Foutu. Ter verklaring: in het Frans betekent ‘c’est un type foutu’: ‘die vent is knots’.
Manuel Kneepkens: “ Mijn relatie tot Fortuyn was ambivalent, om het maar eens heel vriendelijk te zeggen . Hij hing de Messias uit, maar was mijns inziens het tegendeel. Wat ik bijzonder miste in zijn politieke visie, was een antenne voor humanitaire waarden, menselijkheid. Maar daar hoort het wel om te draaien. En dààrom hoort bij politiek voor mij onverbrekelijk de poëzie.
De lyriek is de moeder van de politiek, dichtte eens Lucebert. Kneepkens: Het kan niet beter gezegd!

A.J. Snel in Locomotie, nr 48, oktober 2012 (ingekort)

Schaloeneske

Ah, Belles Dames Sans Soucis
op zoek naar een angel?

Hier ben ik!

Ik ben een man, lichtzinnig van liefde
daarom wandel ik graag met de Heer
althans met zijn zonlichte schaduw
langs de buxushagen van Schaloen
op en neer

“Pluk ons!” roepen de fuchsia’s
“Kus ons!” de violieren
“Fuck ons!” de pioenen…

Zomer! Ben ik
de in nectar gebalsemde
de met honing gezalfde
er gloeiend
bij?

Hoe dan ook, ’s nachts logeer ik hier
op een praalbed van maanlicht
onder een klamboe van siererwt

Baronesse Egelantier, freule Lelie
overrijpe
markiezin Pompoen

wie, o, wie, wekt mij
met zoenen van Oost-Indische kers?

Wat!
Alle drie?
En alle drie starnakel naakt?

Is honinggoud genot

Honni soit qui mal y pense…

de lustvolle doem van lustslot Schaloen?

Manuel Kneepkens

terug «