De havenkoning

Manuel Kneepkens - Noordermaasberichten
Nummer 102 - 22 juni 2017

De havenkoning

in memoriam Willem Scholten

Toen ik nog les gaf aan de Erasmus-universiteit als docent strafrecht had ik een voorkeur voor het geven van de avondwerkgroepen. De reden was vrij eenvoudig: de deelnemers in de avond betoonden zich heel wat ijveriger dan de dagstudenten. Die lagen soms languit in de banken, daas van drankgelag of liefdesperikelen of allebei. Die avondstudenten waren natuurlijk behoorlijk ouder. Ze hadden een baan en een gezin. Dus feitelijk veel minder tijd voor studie dan de dagstudenten. Maar ze gebruikten die schaarse tijd efficiënt. Ze moesten wel.

Nogal wat van mijn avondstudenten waren politiemannen. Ze waren gestegen tot de rang van brigadier, maar inspecteur konden ze niet worden. Daarvoor hadden ze aan de politieacademie moeten studeren. En dat hadden ze niet gedaan. Ze kwamen uit de praktijk. Ze gebruikten de rechtenstudie dus om een carrièrehobbel te nemen. Eenmaal het zo begeerde mr. voor hun naam en zie, binnen de kortste keren waren zij inderdaad inspecteur of nog hoger. Tussen al dat ambitieuze blauw zat zowaar ook een niet-politieman op die avondcursus… ‘Stuurman op de wilde vaart’ noemde ik hem altijd. ‘Rotterdamse Slauerhoff’ . ‘Wilde Willem’. Maar dat laatste was al te romantisch. Willem Scholten was toen stuurman bij de hoogst degelijke Koninklijke Rotterdamse Lloyd. Niks mis mee natuurlijk, maar hij wilde hogerop. Dus ook voor hem was het halen van de meestertitel uiterst belangrijk voor zijn carrière. En dat carrière maken lukte. En hoe! Hij werd al gauw adjunct-directeur van het Havenbedrijf en later directeur.

Als lid van de commissie Kunst & Cultuur toentertijd had ik uiteraard nogal eens met kunstenaars te maken. Die deden bijvoorbeeld een beroep op mij omdat ze met een of andere project in de ambtelijke bureaucratie van Rotterdam waren vastgelopen... Zo ook Toine Horvers. Hij had het volgende bedacht. Stad en haven waren geheel uit elkaar gegroeid. Heel anders dan in Hamburg, om maar wat te noemen, waar je gezeten op een terras aan het water plots een reusachtig vrachtschip kon zien opdoemen - naast je broodje Hamburger. Een indrukwekkend gezicht! Want daar kwamen de vrachtschepen nog tot ver in de stad. Bij ons in Rotterdam is dat allang niet meer zo. Alle vracht wordt afgehandeld op de Eerste en Tweede Maasvlakte. Een cruiseboot nu en dan aan de Wilhelminapier, en dan heb je het qua grote schepen wel zo’n beetje gehad in de binnenstad.

Lang geleden, als een schip in Hoek van Holland de rivier opkwam, placht spoorslags een koerier te paard naar Rotterdam te draven om daar naam en gegevens van het betreffende schip op een groot bord op te schrijven. Dat gebruik wilde Toine Horvers in ere herstellen, maar dan natuurlijk op moderne wijze. Er moest een groot scherm komen op het Binnenrotteplein ter hoogte van station Blaak en daar zou telkens op worden aangegeven welk vrachtschip onder welke vlag, etc., zojuist de Maas was op gevaren. Op die manier had je dan toch enigszins de haven terug in de stad.

Hij was al geruime tijd bezig geweest om het Havenbedrijf voor dat plan te interesseren . Maar hij was niet verder gekomen dan de onderste regionen van de ambtenarij aldaar. Of ik de zaak niet kon vlot trekken? Of ik niet eens een gesprek met de directie te kon arrangeren, want dat lukte hem maar niet. Natuurlijk wilde ik dat doen. Ik richtte mij tot Willem Scholten en een afspraak werd gemaakt.

Samen met Toine Horvers betrad ik in juli 2004 het Havenpand op de Wilhelminapier. Op de bovenste verdieping werden we in de wacht gezet door werkelijk twee bloedmooie secretaresses. Dames van het puurste Hollywood-goud. Kruisingen tussen Grace Kelly en Marilyn Monroe, zo ongeveer…. Ik vroeg me af, of ik wel van die secretaresses af zou kunnen blijven, als ik hun directeur was ... Toine Horvers dacht van niet...

Enfin, we werden binnengeroepen. En Toine Horvers moest het plan nog eens uitleggen. Want het was weer zoek geraakt. De ambtenaar, waarmee hij tot dan toe te maken had gehad, werd opgeroepen. En Willem sprak die krachtig toe: ‘Waarom weet ik hier niks van? Dit is werkelijk een prima plan. Dit hadden wij allang gedaan moeten hebben!’ ‘Ja, maar, meneer Scholten, het gaat zeker honderdduizend euro kosten!’ ‘Honderdduizend euro! Dat is peanuts! Aan de slag! Waar wacht je op!’ ‘Heren,’ wendde Willem zich vervolgens tot ons en schudde ons nadrukkelijk de hand: ‘Het Havenbedrijf gaat dit doen! We hebben een Gentleman’s agreement!’. Natuurlijk was Toine in de zevende hemel. Hij trakteerde mij zowaar uit pure dankbaarheid op een taartje in de coffeebar van zijn vrouw aan de Botersloot…

Augustus 2004 werd ik plotseling naar het Stadhuis geroepen voor een spoedvergadering van de fractievoorzitters. Het Havenschandaal was geboren. Willem had moeten opbiechten, dat hij voor miljoenen aan bankgaranties had verleend aan de crediteurs van Joep van den Nieuwenhuijzen. En nu diens RDM failliet ging, begonnen die crediteuren bij de gemeente aan te kloppen. Die had zich immers garant gesteld. Scholten werd op staande voet ontslagen. Oud-bankier Smit volgde hem op. Maar van het plan Horvers zei hij niets te weten. Wat gentleman’s agreement?! Er staat niks op papier. En zo overleed het plan. De haven keert niet terug naar de stad.

Inmiddels is ook de havenkoning zelf overleden. Willem Scholten was al enige tijd ongeneeslijk ziek. Op de herdenkingsbijeenkomst van Willem Scholten deed Joep van de Nieuwenhuijzen uitgebreid verslag over de Affaire. Volgens hem gaat de Hoge Raad spoedig komen met de uitspraak dat Willem Scholten geheel gerechtigd was tot het tekenen van de bankgaranties en dat er dus van valsheid in geschrifte geen sprake is geweest. De Hoge Raad is nog gevraagd deze uitspraak nog bij Willems leven openbaar te maken. Maar dat kon niet. De molens van het recht hebben zo hun eigen (trage) tempo… We zijn benieuwd. De bijeenkomst begon met ‘Ketelbinkie’, gezongen door Gerard Cox en eindigde met Lee Towers’ ‘You never walk alone’. Daartussen onder meer toespraken van Bram Peper en Jorien van de Herik.

Heel Rotterdams om ‘Wilde Willem’ zo de laatste eer te bewijzen. Maar het werkelijke eerbewijs moet natuurlijk zijn alsnog uitvoering van het project Horvers, ‘de haven terug in de stad’.

Manuel Kneepkens

terug «